Centrum Obsługi Odwiedzających Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

I nagroda w konkursie na opracowanie koncepcji urbanistyczno-architektonicznej - lipiec 2010 r.

Autorzy: dr inż.arch. Marek Kozień, dr inż.arch. Magdalena Kozień-Woźniak, mgr inż.arch. Katarzyna Kozień-Kornecka.
Współpraca: arch.arch. Katarzyna Basista, Dagmara Czaja, Marcin Gierbienis, Magdalena Habrat-Rączka, Jakub Kornecki, Michał Rączka, Małgorzata Walkosz.

Zamawiający: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.

Powierzchnia użytkowa: ok. 5 208 m ².

Z opinii jury: "Nagrodę przyznano za lapidarną i wyrazistą koncepcję układu centrum obsługi odwiedzających, opartą o zasadę podziemnego rozwiązania wejścia i wyjścia z Muzeum. Całość kompozycji oraz proponowany charakter architektury wytwarza nastrój spokoju i skupienia niezbędny w zespole muzealnym o takiej specyfice. Projekt zachowuje ponadto historyczny wygląd budynku byłej rzeźni obozowej usuwając wtórne przebudowy a projektowana bryła hotelu stanowi dla niego neutralne tło.

Z opisu autorskiego: Obóz Auschwitz-Birkenau to pomnik, miejsce - znak. Strefa ciszy. Kompozycja przestrzenna obszaru obsługi i wejścia na ten teren powinna się w tę ciszę wsłuchiwać. W milczeniu.

Stworzenie zwartego układu kompozycyjnego obszaru Centrum Obsługi Odwiedzających powiązanego z terenem Muzeum przejściami podziemnymi podkreślającymi umiarowy układ obozu Auschwitz jest głównym założeniem koncepcji. Wyeksponowano istniejące obiekty poddawane przebudowie i wycofano bryłę hotelu i kafeterii za obiekt COO. Dla uzyskania jednokierunkowości ruchu zwiedzających rozdzielono ciągi wejściowy i wyjściowy. Wejście na teren Muzeum to sekwencja miejsc od hallu i poczekalni w budynku byłej rzeźni, poprzez podziemia, ku wyjściu na plac przed budynkiem wystawy wstępnej. Wyjście z terenu prowadzi od Krematorium przez plac ku przejściu podziemnemu wyprowadzającemu ku znikającej nad horyzontem łące.

Zespoły parkingowe zgrupowano w obszarze A pozostawiając obszar C jako teren zielony. Wydzielono parking dla autobusów odwiedzających, samochodów osobowych odwiedzających oraz dwa parkingi dla gości i pracowników. Na terenie B zaprojektowano parkingi rezerwowe dla odwiedzających. Wprowadzono zieleń uzupełniającą, izolacyjną oraz szpalery drzew podkreślające elementy kompozycji. Zieleń związano też z projektowanymi obiektami jak zielony dach na budynku hotelowym czy pnącza na ścianach betonowych. Zielone pola roślin płożących stanowią ważny element placu przed budynkiem wystawy wstępnej. Utwardzona nawierzchnia placu poprzez nachylenie względem istniejącej nawierzchni terenów zielonych 'pozostawia' zagłębione kwatery w miejscach dawnych drewnianych budynków stajni koszarowych. Relikt nie istniejącego już budynku przed krematorium pozostawiono jako zieloną nawierzchnię przeciętą placem przed Krematorium.

Zabytkowy budynek rzeźni przekształca się w obiekt mieszczący nie tylko podstawowe funkcje obsługi odwiedzających, lecz stanowiący strefę głównego, podstawowego wejścia odwiedzających na tereny Muzeum. Przywraca się obiektowi wysoce prawdopodobny pierwotny charakter z okresu wojny dążąc do uniknięcia znaczących interwencji w jego charakter formy zewnętrznej. Główne wejście do obiektu od strony placu podjazdowego z przystankami dla wysiadających ( strona płn-wch.) Wytworzenie placu przedwejsciowego podnieść ma rangę i znaczenie istniejącego obiektu. Nad dziedzińcami wprowadza się przeszklone przekrycia włączając ich przestrzeń w układ wnętrza obiektu. Z parteru prowadzi wejście do przejścia podziemnego prowadzącego na teren Muzeum. Wejście to ujęte w dwie wysokie ściany prowadzi na poziom dolny do wnętrza z informacyjnymi słupami świetlnymi stanowiącymi pierwsze zetkniecie się odwiedzających z atmosfera miejsca oraz podstawowymi informacjami o zwiedzaniu. To wnętrze jest początkiem drogi zwiedzania. Budynek hotelu dla wolontariuszy i kafeterii stanowi kompozycyjne uzupełnienie budynku byłej rzeźni jako element odrębny przestrzennie i funkcjonalnie. Obiekt mieści 3-kondygnacyjny zespół hotelowych jednostek mieszkalnych powiązany z funkcjami uzupełniającymi jak sala zebrań, śniadalnia, kafeteria oraz funkcje techniczne w tym garaże dla 2-ch autobusów muzealnych, magazyny. Rozwiązanie pozwala na elastyczne wydzielanie stref obiektu i łatwość adaptacji przestrzennej np. dla celów konferencji, sympozjów. Główne wejście do obiektu prowadzi od strony placu podjazdowego z przystankami dla wysiadających. Od strony budynku COO wprowadzono loggię stanowiącą wydzielenie letniej kafeterii. Przekrycie obiektu stanowią dwie płaszczyzny. Płaska z tarasem dostępnym poprzez hol hotelowy oraz nachylona w kierunku obozu jako dach "zielony". Element ten stanowi kompozycyjne zamknięcie osi drogi wyjścia z Muzeum.